Mε αφορμή το δημοτικό κυνοκομείο της Σπάρτης: Ζωοφιλία ή Βαρβαρότητα.

του Κ.Π.Δ.

Ακούγεται αυθαίρετη αυτή η παραλλαγή του Socialisme ou Barbarie, που αποδόθηκε στον Ένγκελς αλλά το πρωτοδιατύπωσε ο Κάουτσκι, όμως όποιος και να το πρωτοείπε σηματοδοτεί το δίλημμα της ανθρωπότητας να προχωρήσει σε μια δίκαιη κοινωνία ή να επιστρέψει στη βαρβαρότητα. Η βαρβαρότητα όμως ήταν και είναι εδώ και έχει πολλές καθημερινές εκφράσεις που οι περισσότεροι αρνούνται να τις δουν γιατί πιστεύουν πως δεν απειλούνται οι ίδιοι. Ένα μέτρο εκτίμησης του μεγέθους αυτής της βαρβαρότητας είναι και η στάθμη που βρίσκονται τα δικαιώματα των ζώων. Πολλοί βλέπουν ειρωνικά αυτήν την αιρετική οπτική, αλλά πέφτουν έξω.

Το σκάνδαλο στη Σπάρτη είναι γνωστό και έχει πάρει ήδη έναν θετικό δρόμο, από τη στιγμή που ήλθε στο φως και είναι λίγο δύσκολο να συγκαλυφθεί. Αυτό που πρέπει να γίνει τώρα πέρα από την επαγρύπνηση για επιμέτρηση ευθυνών και ριζική βελτίωση του συγκεκριμένου ασύλου, είναι η εξαγωγή ευρύτερων συμπερασμάτων, με σκοπό την πρόληψη των υποτροπών και τον περιορισμό αυτών των κρουσμάτων, αφού οι συνθήκες για την εξαφάνισή τους δεν υπάρχουν ακόμη. Η μηνυτήρια αναφορά, που κατατέθηκε από την γενική διευθύντρια της «SAVE A GREEK STRAY» κα Χαραλαμπίδη, διεκτραγωδούσε τις φρικιαστικές συνθήκες, που αντιμετωπίζουν τα ζώα, γεγονός που είχε ως συνέπεια να γίνουν τρεις συλλήψεις, μεταξύ αυτών και του αρμόδιου αντιδήμαρχου. Οι συλληφθέντες αφέθηκαν αργότερα ελεύθεροι με περιοριστικούς όρους, με χρηματική εγγύηση για τον καθένα και απαγόρευση εξόδου από τη χώρα μέχρι να οριστεί η δίκη για πλημμέλημα ή για κακούργημα. Είχε προηγηθεί η δημοσίευση σοκαριστικών φωτογραφιών από τους υπεύθυνους της φιλοζωικής οργάνωσης που έκαναν διήμερη «έφοδο» στην περιοχή, με αφορμή καταγγελίες για κακοποίηση αδέσποτων.

Ασφαλώς δεν μπορούμε να προδικάσουμε με βεβαιότητα την κατάληξη της υπόθεσης, με δεδομένο πως εμπλέκεται και ένα ισχυρό πολιτικό πρόσωπο, ο κ. δήμαρχος, γαμπρός του Μ. Έβερτ, πρώην Υφυπουργός Οικονομικών και Εξωτερικών Πέτρος Δούκας, που διαγράφηκε για δεύτερη φορά από τη ΝΔ όταν πιάστηκε στα πράσα να θριαμβολογεί για το πως τα λεφτά με τις… σακούλες που μοίραζε αφειδώς η κυβέρνηση Καραμανλή ανέτρεψαν το-σε βάρος της ΝΔ-προεκλογικό κλίμα το 2007 στην Πελοπόννησο, μετά τις φονικές πυρκαγιές. Ο ίδιος φερόταν αναμιγμένος στην υπόθεση των δομημένων ομολόγων και στο σκάνδαλο της Μονής Βατοπεδίου. Για το πρώτο, το 2018 το Εφετείο αποφάσισε πως δεν υπήρξε, το δεύτερο, το Νοέμβριο του 2010 η Βουλή τον παρέπεμψε στο Ειδικό Δικαστήριο όμως οι καθυστερήσεις έφεραν την παραγραφή Αυτές οι υποθέσεις αρχικά τον παρόπλισαν πολιτικά μέχρι τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2019, όπου καταφέρνει την εκλογή του σε δήμαρχο της Σπάρτης. Οι πολίτες της Σπάρτης μας είχαν εκπλήξει όταν είχαν εκλέξει ως δήμαρχο και τον πολλά υποσχόμενο κ. Βαλιώτη, έναν άνθρωπο του φιλικού περίγυρου του ΚΚΕ (το ΚΚΕ τον είχε υποστηρίξει παλιότερα, αλλά όχι όταν εκλέχτηκε), που ως προκάτοχος του κου Δούκα το 2017 είχε προκαλέσει κατακραυγή ζητώντας «εξαγωγή ή θανάτωση των αδέσποτων που δεν υιοθετούνται». Ασφαλώς η σωστή απάντηση στο πλαστό αυτό δίλημμα δεν είναι η θανάτωση, είναι να εργαστεί ο Δήμος και η Πολιτεία ώστε τα αδέσποτα να υιοθετούνται και να περιοριστεί ο αριθμός τους μέσω προγραμμάτων στείρωσης.

Η παραπάνω περιγραφή του δημαρχιακού σκηνικού, ενδεχομένως ερμηνεύει και την κατάσταση του κυνοκομείου, αλλά και την ανοχή της τοπικής κοινωνίας, η οποία αποδείχτηκε πως δεν διαθέτει ισχυρούς μηχανισμούς αυτορρύθμισης, αυτοελέγχου και έγκαιρης αποκάλυψης σκοτεινών καταστάσεων. Όσοι παρακολουθούν αυτά τα ζητήματα θα θυμούνται πως το Μάη του 2016 είχαν δολοφονηθεί 4 σκυλιά στη Σπάρτη, τρία στον εξωτερικό χώρο του κυνοκομείου και ένα στην κεντρική πλατεία, ενώ ένα τέταρτο σώθηκε με δυσκολία από δημοτικό υπάλληλο. Αυτό είναι πανελλαδικό φαινόμενο αλλά και σύμπτωμα και της κεντρικής πολιτικής σκηνής. Η ατιμωρησία όσων κατέχουν θέσεις εξουσίας και η καθημερινή αδιαφορία των ψηφοφόρων αποθρασύνει, δημιουργεί ψευδαίσθηση δύναμης και μονιμότητας, πράγμα που θα ίσχυε αν δεν υπήρχε η γενναία παρέμβαση της κοινωνίας των πολιτών, αφού οι θεσμοί σε πολλές περιπτώσεις κοιμούνται.

Λοιπόν, η βαρβαρότητα κατά των ζώων, υποθάλπει και τη βαρβαρότητα κατά ανθρώπων, τουλάχιστον αυτών που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης και αδυναμίας. Όσοι λοιπόν θεωρούν πολυτέλεια ή αστική υποκρισία την υπεράσπιση και διεύρυνση των δικαιωμάτων των ζώων, ας προβληματιστούν γιατί κι αυτοί ζουν στον ίδιο κόσμο με αυτά και η σημερινή τους ευημερία δεν εγγυάται την αυριανή τους κατάσταση και πολύ περισσότερο τα δικαιώματά τους αν βρεθούν λόγω ασθενειών, γηρατειών ή οικονομικών προβλημάτων σε δυσκολία. Θέλουν μια κοινωνία σε εγρήγορση αλληλεγγύης προς όλες τις κατευθύνεις, θέλουν μια κοινωνία που δεν θα κάνει πως δεν ξέρει όπως συνέβη με το Γηροκομείο των Χανίων και δεν θα κρατά το στόμα της κλειστό ή θέλουν αυτήν την επαγρύπνηση και ενσυναίσθηση να αφορά μόνο το ανθρώπινο είδος ή ακόμη χειρότερα μόνο τους ίδιους; Αν τρέφουν αυτές τις αυταπάτες θα έλθει και η δική τους ώρα, γιατί η συνείδηση των ανθρώπων είναι ενιαία και η αναλγησία εξαπλώνεται σαν την πανούκλα, δεν γνωρίζει εξαιρέσεις, επιδρά ακόμη και στην αλληλοβοήθεια μεταξύ συγγενών, η οποία σε μια σκληρή κοινωνία αποδυναμώνεται από την περιρρέουσα ατμόσφαιρα. Γιατί αυτός που θα δει το γονιό του να αδιαφορεί για το μαρτύριο του πληγωμένου, φυλακισμένου ή πεινασμένου ζώου, θα εγγράψει στο υποσυνείδητό του την πληροφορία, που θα μεταφραστεί σε αίσθημα αδιαφορίας και σε αυριανή δικαιολογία για αυτόν που τον γέννησε όταν αυτός βρεθεί σε κατάσταση μεγάλης ανάγκης. Οι άνθρωποι, που η μεγάλη ευθύνη εύκολα τους τρομάζει και αναζητούν δικαιολογίες για να την αποφύγουν, θα καθησυχάσουν τη συνείδησή τους με το πρόσχημα πως ένας τόσο σκληρός άνθρωπος δεν αξίζει τη δική τους ταλαιπωρία για να βοηθηθεί.

Επειδή η Σπάρτη μεγαλοπιάνεται με την πεποίθηση μιας μεγάλης ιστορικής κληρονομιάς, τόσο της ελληνικής αρχαιότητας όσο και του Βυζαντινού Μεσαίωνα (Μυστράς), μια αυταρέσκεια που την είχε και στην αρχαιότητα με την αίσθηση της καταγωγής από τον Ηρακλή, να αναφέρω πως στα Ηθικά του Πλούταρχου, 226 α και β, ο Νομοθέτης Λυκούργος χρησιμοποίησε δυο σκυλιά το ένα από ράτσα οικόσιτη και το άλλο από κυνηγετική, για να αποδείξει την άποψη της σκληρής διαπαιδαγώγησης της νεολαίας Τον πρώτο τον εκγύμνασε αυστηρά τον δεύτερο τον καλόμαθε. Και με δημόσια επίδειξη στην Αγορά απέδειξε έμπρακτα πως η εκπαίδευση κυριάρχησε πάνω στην καταγωγή για να καταλήξει πως ουδέν η παρά τοις πολλοίς θαυμαζόμενη ευγένεια και το αφ’ Ηρακλέους….ει μη πράττομεν ασκούμενοι και μανθάνοντες καλά δι’όλου του βίου». Κάνω αυτήν την αναφορά ως απάντηση από τα βάθη της Ιστορίας, για δυο λόγους. Ο πρώτος είναι πως η ευγένεια της καταγωγής δεν κληρονομείται, οι σημερινοί Σπαρτιάτες οφείλουν να ασκηθούν στην καλοσύνη (‘ασκούμενοι και μανθάνοντες καλά») η οποία δίνει προσωπική αξία στον άνθρωπο και ο δεύτερος είναι πως οι σκύλοι είναι τόσο κοντά στην ανθρώπινη φύση, ώστε ο αρχαίος Νομοθέτης τους χρησιμοποίησε σε πείραμα αποδεικτικό και της ανθρώπινης συμπεριφοράς, Δεν μπορεί λοιπόν η πόλη να έχει δίπλα της ένα Νταχάου σκύλων και να θεωρείται πολιτισμένη.

Νομίζω πως στο αίτημα της ενσυναίσθησης που την οφείλουμε και στα ζώα, όπως έχει ισχυριστεί και ο Αντόρνο στο περίφημο απόσπασμα στα Minima Μoralia, όπου σημειώνει πως το Άουσβιτς αρχίζει να στήνεται όταν αδιαφορούμε για το ζώο που σύρεται στο σφαγείο, μπορεί να συνηγορήσει και αυτό που έγραψε ένας μεγάλος συγγραφέας και Νομπελίστας: «Ο θάνατος του κάθε ανθρώπου λιγοστεύει κι εμένα γιατί είμαι δεμένος αξεδιάλυτα με ολάκερη την ανθρωπότητα. Γι’ αυτό μη στέλνεις ποτέ να ρωτήσεις για ποιον χτυπάει η καμπάνα. Η καμπάνα χτυπάει για σένα». Αυτό λέει ο Χέμινγουεϊ στο ομώνυμο αριστούργημά του κι αν το επεκτείνουμε λίγο, χωρίς νομίζω να παραβιάζουμε το πνεύμα αυτής της φράσης, ο θάνατος και ο πόνος κάθε ζώου «λιγοστεύει» κάθε καλό άνθρωπο γιατί είναι «δεμένος αξεδιάλυτα» με όλα τα πλάσματα της φύσης που πονούν και αγαπούν. Όταν βασανίζεται ένα ζώο και εσύ δεν φωνάξεις, στρώνεις το δρόμο στη βαρβαρότητα, δυναμώνεις την πιθανότητα να έλθει και η ώρα και του δικού σου βασανισμού.